திரிபுராந்தகம் என்பது ஆந்திரப் பிரதேச மாநிலத்தின் பிரகாசம் மாவட்டத்தில் உள்ள ஒரு மண்டலம் ஆகும். குண்டூரில் இருந்து ஸ்ரீசைலம் செல்லும் தேசிய நெடுஞ்சாலையில் திரிபுராந்தகம் அமைந்துள்ளது. ஸ்ரீ பாலா திரிபுர சுந்தரி அம்மாவாரி கோவில் திரிபுராந்தகம் கிராமத்தில் இருந்து 2 கி.மீ தொலைவில் அமைந்துள்ளது. புராணங்களின் படி ஸ்ரீ பாலா திரிபுரசுந்தரி அம்மாவாரி கோயில் ஸ்ரீசைலம் ஸ்ரீ பிரமராம்பா மல்லிகார்ஜுன சுவாமி கோயிலின் கிழக்கு வாசல்.
ஸ்ரீ திரிபுர சுந்தரி அம்மன் கோயில் ஒரு குளத்தின் நடுவில் (செருவு) மலையின் அடிவாரத்தில் அமைந்துள்ளது. ஸ்ரீ பாலா திரிபுரசுந்தரி அம்மையார் கர்ப்பாலயத்தில் பக்தர்களுக்கு மஹா தரிசனம் அளிக்கும் வகையில் அருள்பாலிக்கிறார். இங்குள்ள அம்மன் வெள்ளி ஆபரணங்களால் அலங்கரிக்கப்பட்டு எப்போதும் எலுமிச்சம் பழ பிரச்சாரத்தால் அலங்கரிக்கப்பட்டிருந்தார். ஜகத்குரு ஸ்ரீ ஸ்ரீ ஸ்ரீ ஜகத்குரு ஆதிசங்கராச்சாரியார் ஸ்ரீ பாலா திரிபுரசுந்தரி அம்மனுக்கு முன் ஸ்ரீசக்ரத்தை நிறுவினார். ஸ்ரீசக்ர ஸ்தாபனத்திலிருந்து தினமும் இங்கு கும்குமார்ச்சனை செய்து வருகின்றனர். கிருதயுகத்தில் சிவபெருமான் திரிபுராசுரன் என்ற அரக்கனை ஸ்ரீ பாலா திரிபுர சுந்தரி தேவியுடன் இத்தலத்தில் கொன்றார். எனவே இந்த தலத்திற்கு திரிபுராந்தகம் என்று பெயர். சைவம், சாக்தேய, கபாலிகா சம்பிரதாயங்களின் தொகுப்பைக் காணக்கூடிய புனிதத் தலம் இது. பழங்காலத்தில் பல முனிவர்களும் முனிவர்களும் இங்கு தவம் செய்து மாந்திரீகம், தந்திரிகா வித்யா மற்றும் சித்தயோகம் போன்றவற்றைப் பயிற்சி செய்தனர்.
ஸ்ரீ பாலாத்ரிபுர சுந்தரி கோவிலிலிருந்து மலைப்பகுதியில் ஸ்ரீ திரிபுராந்தகேஸ்வர சுவாமி கோவில் உள்ளது. மலையின் உச்சியில் வாகனங்கள் செல்ல காட் ரோடு உள்ளது. மேலும் கோயிலுக்கு நடந்து செல்ல விரும்பும் பக்தர்களுக்கு படிக்கட்டுகள் உள்ளன. கோயிலின் நுழைவாயிலில் கிட்டத்தட்ட 80 அடி உயரத்தில் ராஜகோபுரம் உள்ளது. கோவிலின் பெரிய சிற்பம் ஹிந்தவ தர்மத்தின் பெருமையை வெளிப்படுத்துகிறது. இந்தக் கோயிலின் கட்டுமானப் பாணி பிரகாசம் மாவட்டத்தில் உள்ள மற்ற எல்லாக் கோயில்களிலிருந்தும் வேறுபட்டது. ஸ்ரீ திரிபுராந்தகேஸ்வர சுவாமி கர்வாலயத்தில் சிவலிங்க வடிவில் இருக்கிறார். ஸ்ரீ திரிபுராந்தகேஸ்வர சுவாமிக்கு தினமும் அர்ச்சனை, அபிஷேகம் நடக்கிறது. கர்ப்பாலயத்திற்குப் பிறகு ஸ்ரீ வீரபத்ர சுவாமியும் கோயிலில் அமைந்துள்ளது.
இக்கோயிலில் தொடங்கி ஸ்ரீசைலம் கோவிலில் முடியும் குகை ஒன்று உள்ளது. பழங்காலத்தில் துறவிகள் மற்றும் முனிவர்கள் இந்த குகையில் தவம் மற்றும் யோகம், தியானங்கள் மற்றும் ஸ்ரீசைலத்திலிருந்து இந்த கோவிலுக்கு பயணம் செய்தனர். கோயிலின் தென்மேற்கு மூலையில் சாமரகர்ண கணபதி சிலை உள்ளது. 6 அடி உயரமுள்ள சாமரகர்ண கணபதி சிலை பக்தர்களுக்கு தரிசனம் தருகிறது.
